"သေဘ္ာရဲ႕ Gyro-compass"
(သေဘာ္သား Seafarer ဘဝမွာ၊ "Gyro-compass" နဲ႔၊ ပက္သက္ၿပီး၊ မွတ္မွတ္ရရ၊ အၿဖစ္အပၽက္ (၂) ခု၊ ရိွခဲ႔ပါတယ္။ တခုက၊ gyro compass ထဲ၊ "ႀကြက္"
ဝင္သြားတာနဲ႔၊ ေနာက္တခုက၊ (၂၀၀၄) ခုနွစ္၊ အိနိၷယ သမုဒၵရာ၊ ဆူနာမီမွာ၊
အရိွန္လြန္ကာ၊ မရပ္မနား၊ gyro compass 'လည္' သြားတာ၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
alarm ေတြ၊ 'လာ' ၿပီး၊ gyro compass system 'ရပ္' သြားတဲ႔အတြက္၊ 'ဖြင္႔' ႀကည္႔၊ လိုက္တဲ႔အခါ၊ sensitive element နဲ႔၊ axle တို႔အႀကား၊ "ႀကြက္" တေကာင္၊ 'ညွပ္' ေနတာ၊ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီ၊ သတၱဝါကို၊ 'ဆြဲထုတ္' ၿပီးအခါ၊ operation functions ေတြအားလံုး၊ ပံုမွန္၊ အေၿခအေန၊ ၿဖစ္သြားပါတယ္။ "ႀကြက္" တေကာင္၊ gyro compass ထဲ၊ ဘယ္လို၊ ဝင္သြားတာလည္း၊ ဆိုတာကေတာ႔၊ ဒီေန႔အထိ၊ ေတြးေတာ၊ စဥ္းစားလို႔၊ မရတဲ႔၊ ကိစၥအၿဖစ္၊ 'ရိွ' ေနဆဲပါ။
(၂၀၀၄) ခုနွစ္၊ အိနိၷယ သမုဒၵရာ၊ ဆူနာမီ ၿဖစ္တဲ႔ေန႔က၊ ဒီဇင္ဘာလ၊ (၂၆) ရက္ေန႔၊ ၿဖစ္ပါတယ္။ ကာလကၠတၱား (Kolkata) မွ၊ ထြက္လာၿပီး၊ ဒီဇင္ဘာလ၊ (၂၅) 'ခရစ္စမတ္' ပါတီ၊ သေဘ္ာမွာ၊ ကၽင္းပႀကပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလ၊ (၂၆) ရက္ေန႔ဟာ၊ စေနေန႔လည္း၊ ၿဖစ္တဲ အတြက္၊ စိတ္ခၽ၊ လက္ခၽ၊ အိပ္ေနတုန္း၊ alarm ေတြ၊ 'လာ' ၿပီး၊ gyro compass system 'ရပ္' သြားတယ္လို႔၊ အေႀကာင္းႀကား၊ လာသမို႔၊ သြားႀကည္႔ၿဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။
bridge ေရာက္သြားခၽိန္မွာ၊ လူစံု၊ တက္စံုေတြ႔ရပါတယ္။ A/ B ကလည္း၊ wheel ကိုင္ေနသလို၊ gyro compass ကလည္း၊ ပံုမွန္၊ အေၿခအေန အတိုင္း၊ ရိွေနပါတယ္။ ၿဖစ္စဥ္ကေတာ႔၊ ကိုကိုးကၽြန္းရဲ႕၊ အေနာက္ေၿမာက္ဖက္၊ ေရမိုင္ (၄၀) ခန္႔အကြာမွာ၊ alarm ေတြ၊ 'လာ' ပါသတဲ႔။ gyro compass ဟာ၊ ဦးတည္ရာ 'မရိွ'၊ ဆက္တိုက္၊ လည္ပတ္ေနသမို႔၊ duty officer တတိယ၊ အရာရိွမွ၊ gyro compass system ကို၊ 'ရပ္' တန္႔၊ လိုက္တာၿဖစ္ၿပီး၊ bridge ေရာက္သြားခၽိန္မွာ၊ ပံုမွန္၊ အေၿခအေန၊ ရိွေနေႀကာင္း၊ သိရပါတယ္။
မႀကာခင္၊ course ၿပန္တင္ကာ၊ auto pilot - follow up system ၿဖင္႔၊ သေဘ္ာ၊ ဆက္ေမာင္းခဲ႔ႀကသလို၊ noon report ဝင္လာတဲ႔၊ အခါမွာေတာ႔၊ အိနိၷယသမုဒၵရာ Indian Ocean မွာ၊ မနက္က၊ "ဆူနာမီ" ၿဖစ္သြားတယ္လို႔၊ ႀကားသိရပါတယ္။ အိနိၷယ သမုဒၵရာ၊ ဆူနာမီ Tsunami နဲ႔၊ ဘဂ္လား ပင္လယ္ေအာ္ Bay of Bengal အထြက္၊ ကပၸလီပင္လယ္ Adman Sea အစပ္မွ၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ gyro compass ဦးတည္ရာ 'မရိွ' ၊ ဆက္တိုက္ 'လည္' သြားတာတဲ႔၊ ကိစၥကလည္း၊ ဒီေန႔အထိ၊ ေတြးေတာ၊ စဥ္းစားလို႔၊ မရတဲ႔၊ ကိစၥအၿဖစ္၊ 'ရိွ' ေနဆဲပါ။
Superintendent ဘဝမွာလည္း၊ error ၿဖစ္ေနတဲ႔၊ gyro system ေႀကာင္႔၊ သေဘ္ာတိုက္သမို႔၊ ေၿဖရွင္း ခဲ႔ရပါေသးတယ္။ ဒီ post ေလးကေတာ႔၊ "Gyro compass" နဲ႔၊ ပက္သက္တဲ႔၊ အေၿခခံ concept ေလးေတြကို၊ ေရးသား၊ ေဖာ္ၿပထားတဲ႔၊ post ၿဖစ္ပါတယ္။)
Reference, thanks and image credit to : The Anschutz Gyro-Compass and Gyroscope Engineering, Elliott-Laboratories (2003), Seamanship Techniques: Shipboard and Marine Operations, D. J. House, Butterworth-Heinemann, (2004), Gyrocompass: Steaming Error, Navis. Accessed 15 December 2008.,
Remark : All publications and images herein this page are for use of educational purpose only. The owner of this page is not responsible for the consequences in case of violation to copyright, trademark, patent or other intellectual property rights of any third party.
geographical directions ေတြကို၊ အလိုအေလၽွာက္၊ အလြယ္တကူ၊ ရွာေဖြ၊ သိရိွနိဳင္ရန္၊ gyro compass တတ္ဆင္၊ အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ gyro compass ရဲ႕၊ အဓိက၊ အစိတ္အပိုင္းကေတာ႔၊ 'sensitive element' လို႔ေခါါတဲ႔၊ 'gyroscope' ၿဖစ္ပါတယ္။ gyro compass ဟာ၊ gyroscope ရဲ႕၊ "gyroscopic precession" ၿဖင္႔၊ အလုပ္၊ လုပ္တယ္လို႔၊ ဆိုနိဳင္ပါတယ္။
gyroscope ကို၊ balanced wheel arrangement ၿဖင္႔၊ axis သို႔မဟုတ္၊ ဝင္ရိုး axle အေပါါ၊ အထိုင္ 'ခၽ' ထားၿပီး၊ ၿမင္႔မားတဲ႔၊ high speed နံဳးထားနဲ႔၊ လည္ပတ္ေစပါတယ္။ gyroscope ဟာ၊ spin axis, horizontal axis နဲ႔၊ vertical axis တို႔နဲ႔အတူ၊ လိုက္ပါ၊ လည္ပတ္နိဳင္ပါတယ္။ Fig. (1) နဲ႔၊ Fig. (2) မွာ၊ "Gyro compass" နဲ႔၊ "Gyroscope" ဆိုၿပီး၊ ဥပမာအၿဖစ္၊ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
alarm ေတြ၊ 'လာ' ၿပီး၊ gyro compass system 'ရပ္' သြားတဲ႔အတြက္၊ 'ဖြင္႔' ႀကည္႔၊ လိုက္တဲ႔အခါ၊ sensitive element နဲ႔၊ axle တို႔အႀကား၊ "ႀကြက္" တေကာင္၊ 'ညွပ္' ေနတာ၊ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီ၊ သတၱဝါကို၊ 'ဆြဲထုတ္' ၿပီးအခါ၊ operation functions ေတြအားလံုး၊ ပံုမွန္၊ အေၿခအေန၊ ၿဖစ္သြားပါတယ္။ "ႀကြက္" တေကာင္၊ gyro compass ထဲ၊ ဘယ္လို၊ ဝင္သြားတာလည္း၊ ဆိုတာကေတာ႔၊ ဒီေန႔အထိ၊ ေတြးေတာ၊ စဥ္းစားလို႔၊ မရတဲ႔၊ ကိစၥအၿဖစ္၊ 'ရိွ' ေနဆဲပါ။
(၂၀၀၄) ခုနွစ္၊ အိနိၷယ သမုဒၵရာ၊ ဆူနာမီ ၿဖစ္တဲ႔ေန႔က၊ ဒီဇင္ဘာလ၊ (၂၆) ရက္ေန႔၊ ၿဖစ္ပါတယ္။ ကာလကၠတၱား (Kolkata) မွ၊ ထြက္လာၿပီး၊ ဒီဇင္ဘာလ၊ (၂၅) 'ခရစ္စမတ္' ပါတီ၊ သေဘ္ာမွာ၊ ကၽင္းပႀကပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလ၊ (၂၆) ရက္ေန႔ဟာ၊ စေနေန႔လည္း၊ ၿဖစ္တဲ အတြက္၊ စိတ္ခၽ၊ လက္ခၽ၊ အိပ္ေနတုန္း၊ alarm ေတြ၊ 'လာ' ၿပီး၊ gyro compass system 'ရပ္' သြားတယ္လို႔၊ အေႀကာင္းႀကား၊ လာသမို႔၊ သြားႀကည္႔ၿဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။
bridge ေရာက္သြားခၽိန္မွာ၊ လူစံု၊ တက္စံုေတြ႔ရပါတယ္။ A/ B ကလည္း၊ wheel ကိုင္ေနသလို၊ gyro compass ကလည္း၊ ပံုမွန္၊ အေၿခအေန အတိုင္း၊ ရိွေနပါတယ္။ ၿဖစ္စဥ္ကေတာ႔၊ ကိုကိုးကၽြန္းရဲ႕၊ အေနာက္ေၿမာက္ဖက္၊ ေရမိုင္ (၄၀) ခန္႔အကြာမွာ၊ alarm ေတြ၊ 'လာ' ပါသတဲ႔။ gyro compass ဟာ၊ ဦးတည္ရာ 'မရိွ'၊ ဆက္တိုက္၊ လည္ပတ္ေနသမို႔၊ duty officer တတိယ၊ အရာရိွမွ၊ gyro compass system ကို၊ 'ရပ္' တန္႔၊ လိုက္တာၿဖစ္ၿပီး၊ bridge ေရာက္သြားခၽိန္မွာ၊ ပံုမွန္၊ အေၿခအေန၊ ရိွေနေႀကာင္း၊ သိရပါတယ္။
မႀကာခင္၊ course ၿပန္တင္ကာ၊ auto pilot - follow up system ၿဖင္႔၊ သေဘ္ာ၊ ဆက္ေမာင္းခဲ႔ႀကသလို၊ noon report ဝင္လာတဲ႔၊ အခါမွာေတာ႔၊ အိနိၷယသမုဒၵရာ Indian Ocean မွာ၊ မနက္က၊ "ဆူနာမီ" ၿဖစ္သြားတယ္လို႔၊ ႀကားသိရပါတယ္။ အိနိၷယ သမုဒၵရာ၊ ဆူနာမီ Tsunami နဲ႔၊ ဘဂ္လား ပင္လယ္ေအာ္ Bay of Bengal အထြက္၊ ကပၸလီပင္လယ္ Adman Sea အစပ္မွ၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ gyro compass ဦးတည္ရာ 'မရိွ' ၊ ဆက္တိုက္ 'လည္' သြားတာတဲ႔၊ ကိစၥကလည္း၊ ဒီေန႔အထိ၊ ေတြးေတာ၊ စဥ္းစားလို႔၊ မရတဲ႔၊ ကိစၥအၿဖစ္၊ 'ရိွ' ေနဆဲပါ။
Superintendent ဘဝမွာလည္း၊ error ၿဖစ္ေနတဲ႔၊ gyro system ေႀကာင္႔၊ သေဘ္ာတိုက္သမို႔၊ ေၿဖရွင္း ခဲ႔ရပါေသးတယ္။ ဒီ post ေလးကေတာ႔၊ "Gyro compass" နဲ႔၊ ပက္သက္တဲ႔၊ အေၿခခံ concept ေလးေတြကို၊ ေရးသား၊ ေဖာ္ၿပထားတဲ႔၊ post ၿဖစ္ပါတယ္။)
Reference, thanks and image credit to : The Anschutz Gyro-Compass and Gyroscope Engineering, Elliott-Laboratories (2003), Seamanship Techniques: Shipboard and Marine Operations, D. J. House, Butterworth-Heinemann, (2004), Gyrocompass: Steaming Error, Navis. Accessed 15 December 2008.,
Remark : All publications and images herein this page are for use of educational purpose only. The owner of this page is not responsible for the consequences in case of violation to copyright, trademark, patent or other intellectual property rights of any third party.
geographical directions ေတြကို၊ အလိုအေလၽွာက္၊ အလြယ္တကူ၊ ရွာေဖြ၊ သိရိွနိဳင္ရန္၊ gyro compass တတ္ဆင္၊ အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ gyro compass ရဲ႕၊ အဓိက၊ အစိတ္အပိုင္းကေတာ႔၊ 'sensitive element' လို႔ေခါါတဲ႔၊ 'gyroscope' ၿဖစ္ပါတယ္။ gyro compass ဟာ၊ gyroscope ရဲ႕၊ "gyroscopic precession" ၿဖင္႔၊ အလုပ္၊ လုပ္တယ္လို႔၊ ဆိုနိဳင္ပါတယ္။
gyroscope ကို၊ balanced wheel arrangement ၿဖင္႔၊ axis သို႔မဟုတ္၊ ဝင္ရိုး axle အေပါါ၊ အထိုင္ 'ခၽ' ထားၿပီး၊ ၿမင္႔မားတဲ႔၊ high speed နံဳးထားနဲ႔၊ လည္ပတ္ေစပါတယ္။ gyroscope ဟာ၊ spin axis, horizontal axis နဲ႔၊ vertical axis တို႔နဲ႔အတူ၊ လိုက္ပါ၊ လည္ပတ္နိဳင္ပါတယ္။ Fig. (1) နဲ႔၊ Fig. (2) မွာ၊ "Gyro compass" နဲ႔၊ "Gyroscope" ဆိုၿပီး၊ ဥပမာအၿဖစ္၊ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
'Newton'
ရဲ႕၊ ပထမနိယာမ၊ first law of motion ဆိုတဲ႔၊ အရာဝထၱဳမၽားရဲ႕၊
တည္ၿမဲေနလိုတဲ႔၊ သဘာဝ၊ ‘a body will remain in its state of rest or
uniform motion in a straight line unless a force is applied to change
that state’ အရ၊ gyroscope ဟာ၊ inertia ၿဖင္႔၊ မရပ္မနား၊ ဆက္တိုက္၊
လည္ပတ္ေနမွာ၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
Newton' ရဲ႕၊ ပထမနိယာမ၊ first law of motion အရ၊ ဝင္ရိုးတခုမွာ၊ ထုထည္ရိွတဲ႔၊ spinning mass အၿဖစ္၊ လည္ပတ္ေနမယ္႔၊ gyroscope ဟာ၊ ၿပင္ပမွ၊ external force သက္ေရာက္မွဳ၊ 'မရိွ' မၿခင္း၊ plane of rotation အေနနဲ႔သာ၊ ဆက္လက္၊ လည္ပတ္ေနၿခင္းလည္း၊ ၿဖစ္ပါတယ္။ inertia ေႀကာင္႔၊ gyroscope ရဲ႕၊ spinning mass ဟာ၊ external force ေတြကို၊ opposition အေနနဲ႔၊ ဆန္႔ကၽင္ေနသလို၊ ‘gyroscopic inertia’ လို႔၊ ေခါါပါတယ္။
တနည္းအားၿဖင္႔၊ "gimbal" ပံုသ႑န္၊ အလံုးအဝိုင္းအၿဖစ္၊ စုစည္း၊ တည္ေဆာက္ထားတဲ႔၊ gyroscope ရဲ႕၊ spinning rotor သို႔၊ over come inertia ပမာဏထက္၊ 'ပို' ၿပီး၊ external force သက္ေရာက္မွဳ၊ 'မရိွ' သမၽွ၊ 'ၿပင္ညီ' အေနအထား၊ တခုမွာ၊ plane of rotation အေနနဲ႔၊ ေတာက္ေလၽွာက္၊ လည္ပတ္ေနၿခင္း၊ အၿဖစ္၊ သတ္မွတ္နိဳင္ပါတယ္။ Fig. (3) မွာ၊ "Gimbal - hree-axis gimbal with vertically fixed center ring" ဆိုၿပီး၊ ဥပမာအၿဖစ္၊ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
Newton' ရဲ႕၊ ပထမနိယာမ၊ first law of motion အရ၊ ဝင္ရိုးတခုမွာ၊ ထုထည္ရိွတဲ႔၊ spinning mass အၿဖစ္၊ လည္ပတ္ေနမယ္႔၊ gyroscope ဟာ၊ ၿပင္ပမွ၊ external force သက္ေရာက္မွဳ၊ 'မရိွ' မၿခင္း၊ plane of rotation အေနနဲ႔သာ၊ ဆက္လက္၊ လည္ပတ္ေနၿခင္းလည္း၊ ၿဖစ္ပါတယ္။ inertia ေႀကာင္႔၊ gyroscope ရဲ႕၊ spinning mass ဟာ၊ external force ေတြကို၊ opposition အေနနဲ႔၊ ဆန္႔ကၽင္ေနသလို၊ ‘gyroscopic inertia’ လို႔၊ ေခါါပါတယ္။
တနည္းအားၿဖင္႔၊ "gimbal" ပံုသ႑န္၊ အလံုးအဝိုင္းအၿဖစ္၊ စုစည္း၊ တည္ေဆာက္ထားတဲ႔၊ gyroscope ရဲ႕၊ spinning rotor သို႔၊ over come inertia ပမာဏထက္၊ 'ပို' ၿပီး၊ external force သက္ေရာက္မွဳ၊ 'မရိွ' သမၽွ၊ 'ၿပင္ညီ' အေနအထား၊ တခုမွာ၊ plane of rotation အေနနဲ႔၊ ေတာက္ေလၽွာက္၊ လည္ပတ္ေနၿခင္း၊ အၿဖစ္၊ သတ္မွတ္နိဳင္ပါတယ္။ Fig. (3) မွာ၊ "Gimbal - hree-axis gimbal with vertically fixed center ring" ဆိုၿပီး၊ ဥပမာအၿဖစ္၊ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
‘gyroscopic inertia’ ဟာ၊
spinning rotor တနည္းအားၿဖင္႔၊ vertically fixed center ring ၿဖင္႔၊
တည္ေဆာက္ထားတဲ႔၊ gyroscope rotor ရဲ႕၊ momentum အေပါါ၊ မူတည္ၿပီး၊ ၿဖစ္ေပါါေနပါတယ္။ တနည္းအားၿဖင္႔၊ gyroscope rotor ရဲ႕၊ momentum ဟာ၊ (i)
rotor အပါအဝင္၊ gimbal တခုလံုးရဲ႕၊ total mass (M), (ii) rotor အပါအဝင္၊
gimbal တခုလံုးရဲ႕၊ gyration radius (K) နဲ႔၊ (iii) rotor ရဲ႕၊ angular
velocity (V) တို႔အေပါါ၊ မူတည္ၿပီး၊ ေပါါေပါက္ေနတယ္လို႔၊ ဆိုနိဳင္ပါတယ္။
ၿပင္ပမွ၊ external force သက္ေရာက္မွဳေႀကာင္႔၊ gyroscope ဟာ၊ ဝင္ရိုး axle ေတြအတြင္း၊ rotational movement ၿဖင္႔၊ ေရြွ႕လၽား၊ လည္ပတ္သြားၿခင္းကို၊ "gyroscopic precession" လို႔၊ ေခါါပါတယ္။ လည္ပတ္ေနမယ္႔၊ spinning rotor ရဲ႕၊ axle ဝင္ရိုး၊ အဆံုးတဖက္ one end axle မွ၊ external force သက္ေရာက္မွသာ၊ gyroscope ဟာ၊ မူလေနရာမွ၊ 90° ပမာဏၿဖင္႔၊ ေၿပာင္းလဲ၊ ေရြွ႕လၽား၊ လည္ပတ္သြားၿပီး၊ "gimbal" ပံုသ႑န္၊ အလံုးအဝိုင္းအၿဖစ္၊ တည္ေဆာက္ ထားတဲ႔အတြက္၊ မူလ indicated အမွတ္အသားဟာလည္း၊ 'မေၿပာင္းလဲ' ပဲ၊ ဆက္လက္၊ တည္ရိွေနမွာ၊ၿဖစ္ပါတယ္။ Fig. (4) မွာ၊ "Gyroscopic precession" ဆိုၿပီး၊ ဥပမာအၿဖစ္၊ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
ၿပင္ပမွ၊ external force သက္ေရာက္မွဳေႀကာင္႔၊ gyroscope ဟာ၊ ဝင္ရိုး axle ေတြအတြင္း၊ rotational movement ၿဖင္႔၊ ေရြွ႕လၽား၊ လည္ပတ္သြားၿခင္းကို၊ "gyroscopic precession" လို႔၊ ေခါါပါတယ္။ လည္ပတ္ေနမယ္႔၊ spinning rotor ရဲ႕၊ axle ဝင္ရိုး၊ အဆံုးတဖက္ one end axle မွ၊ external force သက္ေရာက္မွသာ၊ gyroscope ဟာ၊ မူလေနရာမွ၊ 90° ပမာဏၿဖင္႔၊ ေၿပာင္းလဲ၊ ေရြွ႕လၽား၊ လည္ပတ္သြားၿပီး၊ "gimbal" ပံုသ႑န္၊ အလံုးအဝိုင္းအၿဖစ္၊ တည္ေဆာက္ ထားတဲ႔အတြက္၊ မူလ indicated အမွတ္အသားဟာလည္း၊ 'မေၿပာင္းလဲ' ပဲ၊ ဆက္လက္၊ တည္ရိွေနမွာ၊ၿဖစ္ပါတယ္။ Fig. (4) မွာ၊ "Gyroscopic precession" ဆိုၿပီး၊ ဥပမာအၿဖစ္၊ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
တကယ္ေတာ႔၊ gyro compass ဟာ၊
'ေၿမာက္' ဖက္၊ အရပ္ကို၊ magnetic north ဆိုတဲ႔၊ 'သံလိုက္' အသံုးၿပဳ၊
ရွာေဖြေပးၿခင္း၊ မဟုတ္ပဲ၊ true north အၿဖစ္၊ အမွန္တကယ္၊ တိကၽစြာ၊ ရွာေဖြေပးမယ္႔၊ equipment ၿဖစ္ပါတယ္။ spinning rotor လည္ပတ္ေစရန္၊
electrical power အသံုးၿပဳထားတဲ႔၊ gyro compass ဟာ၊ ေၿမဆြဲအား gravity နဲ႔၊
လည္ပတ္ေနတဲ႔၊ ကမာၻႀကီးရဲ႕၊ earth’s rotation တို႔မွ၊ တဆင္႔၊ အမွန္တကယ္၊
true north ရွာေဖြေပးမယ္႔၊ equipment လည္း၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္း၊ သေဘ္ာေတြမွာ၊ gyro compass equipment ကို၊ gyro compass system အၿဖစ္၊ တြဲဖက္၊ အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ gyro compass system မွာ၊ အဓိကပါဝင္တဲ႔၊ အစိတ္အပိုင္းေတြကေတာ႔၊ (i) master compass, (ii) repeater compass, (iii) course recorder, (iv) control panel, (v) voltage regulator, (vi) alarm unit, (vii) amplifier unit နဲ႔၊ motor generator တို႔၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
master compass ကို၊ အမွန္တကယ္၊ true north ရွာေဖြေပးမယ္႔၊ gyro compass အၿဖစ္၊ သတ္မွတ္နိဳင္ပါတယ္။ external magnetic fields ေတြဟာ၊ ရိုးရိုး normal compass ေတြအေပါါ၊ သက္ေရာက္မွဳ၊ ရိွေပမယ္႔၊ gyroscopic inertia နဲ႔၊ gyroscopic precession တို႔ၿဖင္႔၊ တည္ေဆာက္ထားတဲ႔၊ gyro compass ကို၊ သက္ေရာက္နိဳင္ၿခင္း၊ 'မရိွ' တဲ႔အတြက္၊ true north ကိုသာ၊ အၿမဲ၊ ညြွန္ၿပေနမွာ၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
master compass မွ၊ electrically transmitted အၿဖစ္၊ ေပးပို႔လိုက္တဲ႔၊ true direction ကို၊ repeater compass မွ၊ လက္ခံ၊ ရယူပါတယ္။ course recorder ဟာ၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ ေရြွ႕လၽွား၊ ခၽိဳးေကြ႔၊ ေမာင္းနွင္မွဳ manoeuvring ကို၊ မွတ္သားေပးမွာ၊ ၿဖစ္ပါတယ္။ control panel ကေတာ႔၊ gyro compass system ရဲ႕၊ electrical operation ဆိုင္ရာ၊ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြကို၊ ထိန္းေကၽာင္းေပးပါတယ္။ voltage regulator ကလည္း၊ spinning rotor လည္ပတ္ေစရန္၊ motor-generator မွ၊ ေပးသြင္းမယ္႔၊ gyro compass system power supply နဲ႔၊ motor generator သို႔၊ ေပးသြင္းမယ္႔၊ ship power supply တို႔ကို၊ constant supply အၿဖစ္၊ တည္ၿငိမ္ေနေစရန္၊ ထိန္းသိမ္းေပးပါတယ္။
amplifier unit ဟာ၊ steering gear ကို၊ follow up mode ၿဖင္႔၊ ေမာင္းနွင္အသံုးၿပဳစဥ္၊ control အေနနဲ႔၊ ထိန္းေကၽာင္း၊ ေပးပါတယ္။ follow up mode ဆိုတာကေတာ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕ steering gear ကို၊ manual method ဒါမွမဟုတ္၊ automatic method လို႔ေခါါတဲ႔၊ auto-pilot system ၿဖင္႔၊ ထိန္းသိမ္းေပးၿခင္း၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
motor generator ကေတာ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ DC supply voltage ၿဖင္႔၊ motor လည္ပတ္ေစၿပီး၊ motor နဲ႔၊ ခၽိတ္ဆက္ထားတဲ႔၊ generator မွ၊ AC supply voltage ၿပန္လည္၊ ထုတ္ယူေပးမယ္႔၊ electrical machine ၿဖစ္ပါတယ္။ ယခင္က၊ motor generator ေတြကို၊ သီးၿခားတတ္ဆင္၊ အသံုးၿပဳခဲ႔ႀကၿပီး၊ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔၊ gyro-compass unit ၿဖင္႔၊ တိုက္ရိုက္၊ တြဲဖက္၊ အသံုးၿပဳႀကတာ၊ ေတြ႔ရပါတယ္။
"Gyro compass" ဟာ၊ Safety Equipment အမၽိဳးအစားထဲမွာ၊ အကၽံဳးဝင္ၿပီး၊ Cargo Ship's Safety Equipment Certificate ရဲ႕၊ ေနာက္ဆက္တြဲ၊ form (E) မွာ၊ ထည္႔သြင္း၊ မွတ္တမ္းတင္၊ ထားပါတယ္။ Fig. (5) မွာ၊ "Gyro compass unit" ဆိုၿပီး၊ ဥပမာအၿဖစ္၊ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္း၊ သေဘ္ာေတြမွာ၊ gyro compass equipment ကို၊ gyro compass system အၿဖစ္၊ တြဲဖက္၊ အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ gyro compass system မွာ၊ အဓိကပါဝင္တဲ႔၊ အစိတ္အပိုင္းေတြကေတာ႔၊ (i) master compass, (ii) repeater compass, (iii) course recorder, (iv) control panel, (v) voltage regulator, (vi) alarm unit, (vii) amplifier unit နဲ႔၊ motor generator တို႔၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
master compass ကို၊ အမွန္တကယ္၊ true north ရွာေဖြေပးမယ္႔၊ gyro compass အၿဖစ္၊ သတ္မွတ္နိဳင္ပါတယ္။ external magnetic fields ေတြဟာ၊ ရိုးရိုး normal compass ေတြအေပါါ၊ သက္ေရာက္မွဳ၊ ရိွေပမယ္႔၊ gyroscopic inertia နဲ႔၊ gyroscopic precession တို႔ၿဖင္႔၊ တည္ေဆာက္ထားတဲ႔၊ gyro compass ကို၊ သက္ေရာက္နိဳင္ၿခင္း၊ 'မရိွ' တဲ႔အတြက္၊ true north ကိုသာ၊ အၿမဲ၊ ညြွန္ၿပေနမွာ၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
master compass မွ၊ electrically transmitted အၿဖစ္၊ ေပးပို႔လိုက္တဲ႔၊ true direction ကို၊ repeater compass မွ၊ လက္ခံ၊ ရယူပါတယ္။ course recorder ဟာ၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ ေရြွ႕လၽွား၊ ခၽိဳးေကြ႔၊ ေမာင္းနွင္မွဳ manoeuvring ကို၊ မွတ္သားေပးမွာ၊ ၿဖစ္ပါတယ္။ control panel ကေတာ႔၊ gyro compass system ရဲ႕၊ electrical operation ဆိုင္ရာ၊ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြကို၊ ထိန္းေကၽာင္းေပးပါတယ္။ voltage regulator ကလည္း၊ spinning rotor လည္ပတ္ေစရန္၊ motor-generator မွ၊ ေပးသြင္းမယ္႔၊ gyro compass system power supply နဲ႔၊ motor generator သို႔၊ ေပးသြင္းမယ္႔၊ ship power supply တို႔ကို၊ constant supply အၿဖစ္၊ တည္ၿငိမ္ေနေစရန္၊ ထိန္းသိမ္းေပးပါတယ္။
amplifier unit ဟာ၊ steering gear ကို၊ follow up mode ၿဖင္႔၊ ေမာင္းနွင္အသံုးၿပဳစဥ္၊ control အေနနဲ႔၊ ထိန္းေကၽာင္း၊ ေပးပါတယ္။ follow up mode ဆိုတာကေတာ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕ steering gear ကို၊ manual method ဒါမွမဟုတ္၊ automatic method လို႔ေခါါတဲ႔၊ auto-pilot system ၿဖင္႔၊ ထိန္းသိမ္းေပးၿခင္း၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
motor generator ကေတာ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ DC supply voltage ၿဖင္႔၊ motor လည္ပတ္ေစၿပီး၊ motor နဲ႔၊ ခၽိတ္ဆက္ထားတဲ႔၊ generator မွ၊ AC supply voltage ၿပန္လည္၊ ထုတ္ယူေပးမယ္႔၊ electrical machine ၿဖစ္ပါတယ္။ ယခင္က၊ motor generator ေတြကို၊ သီးၿခားတတ္ဆင္၊ အသံုးၿပဳခဲ႔ႀကၿပီး၊ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔၊ gyro-compass unit ၿဖင္႔၊ တိုက္ရိုက္၊ တြဲဖက္၊ အသံုးၿပဳႀကတာ၊ ေတြ႔ရပါတယ္။
"Gyro compass" ဟာ၊ Safety Equipment အမၽိဳးအစားထဲမွာ၊ အကၽံဳးဝင္ၿပီး၊ Cargo Ship's Safety Equipment Certificate ရဲ႕၊ ေနာက္ဆက္တြဲ၊ form (E) မွာ၊ ထည္႔သြင္း၊ မွတ္တမ္းတင္၊ ထားပါတယ္။ Fig. (5) မွာ၊ "Gyro compass unit" ဆိုၿပီး၊ ဥပမာအၿဖစ္၊ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
gyro compass မွာ၊ errors ေတြ၊ ေပါါေပါက္ေလ့ရိွၿပီး၊ (i) static errors နဲ႔၊ (ii) dynamic errors ဆိုၿပီး၊ ခြဲၿခား၊ သတ္မွတ္နိဳင္ပါတယ္။ alignment error, transmission error, variable error တို႔ဟာ၊ static errors ေတြ၊ ၿဖစ္ၿပီး၊ rolling error, manoeuvring (ballistic) error နဲ႔၊ latitude (damping) error တို႔ကေတာ႔၊ dynamic errors ေတြ၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
(i)- "Static errors" - gyro compass မွ၊ ညြွန္ၿပတဲ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ ဦးတည္ရာ indicated heading line နဲ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ lubber line တို႔၊ 'ေသြဖီ' ေနၿခင္းနဲ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ indicated lubber line နဲ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ fore and aft line တို႔၊ 'ေသြဖီ' ေနၿခင္းတို႔ကို၊ "alignment error" အၿဖစ္၊ သတ္မွတ္နိဳင္ပါတယ္။
lubber line ဟာ၊ compass binnacle မွ၊ position indicator display အၿဖစ္၊ သေဘ္ာဦး forward ကို၊ ညြန္ၿပမယ္႔၊ fixed line လည္း၊ ၿဖစ္ပါတယ္။ gyro compass ရဲ႕၊ sensitive element လို႔ေခါါတဲ႔၊ gyroscope ခၽိဳ႕ယြင္းမွဳေႀကာင္႔၊ alignment error ေပါါေပါက္တတ္ ပါတယ္။
"transmission error" ကေတာ႔၊ master compass မွ၊ electrically transmitted အၿဖစ္၊ ေပးပို႔လိုက္တဲ႔၊ true direction ကို၊ repeater compass မွာ၊ တူညီမွဳ 'မရိွ' ပဲ၊ ကြဲလြဲ၊ ၿခားနားကာ၊ ေဖာ္ၿပေနၿခင္း၊ ၿဖစ္ပါတယ္။ master compass ရဲ႕၊ multi-speed pulse transmission ေတြေႀကာင္႔၊ transmission error ေပါါေပါက္တတ္ ပါတယ္။
variable error ကို၊ dynamic errors ေတြေႀကာင္႔၊ ၿဖစ္ေပါါတဲ႔ errors နဲ႔၊ speed ဒါမွမဟုတ္၊ latitude ေႀကာင္႔၊ ၿဖစ္ေပါါတဲ႔ errors ေတြဆိုၿပီး၊ ခြဲၿခားနိဳင္ပါတယ္။ ႀကမ္းတမ္း၊ ၿပင္းထန္တဲ႔ heavy weather ရာသီဥတု၊ အေၿခအေနနဲ႔၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ ရုတ္တရက္၊ ေရြွ႕လၽွား၊ ခၽိဳးေကြ႔၊ ေမာင္းနွင္မွဳ suddenly manoeuvring တို႔မွတဆင္႔၊ angular motion ၿဖစ္ေပါါၿခင္းကို၊ dynamic errors ေတြေႀကာင္႔၊ ၿဖစ္ေပါါတဲ႔၊ variable error ဆိုၿပီး၊ သတ္မွတ္ႀကပါတယ္။ အလားတူ၊ သေဘ္ာရဲ႕၊ ရုတ္တရက္ speed အေၿပာင္းအလဲနဲ႔၊ earth’s surface လို႔ေခါါတဲ႔၊ ဝင္ရိုးစြန္း polar area ေတြရဲ႕၊ latitude ဒီဂရီ၊ တဝိုက္၊ ေနရာေတြမွာလည္း၊ variable error ၿဖစ္ေပါါတတ္ပါတယ္။
(ii) - "Dynamic errors" - gyro compass ရဲ႕၊ sensitive element ေခါါ၊ gyroscope ကို၊ သိပ္သည္း၊ ေလးလံစြာ၊ ဖြဲ႔စည္း၊ တည္ေဆာက္၊ ထားေပမယ္႔၊ electrical သို႔မဟုတ္ magnetic induction တို႔ေႀကာင္႔၊ wight influence ၿဖစ္ေပါါတတ္ပါတယ္။ wight influence ေႀကာင္႔၊ force acting ၿဖစ္ေပါါၿပီး၊ shifting အေနနဲ႔၊ လွဳပ္ရွား၊ တုန္ခါတတ္တာ၊ ေတြ႔ရပါတယ္။
ပင္လယ္ၿပင္ရဲ႕၊ ေရွာင္လြွဲလို႔၊ မရတဲ႔၊ သဘာဝတရားေတြေႀကာင္႔၊ သေဘ္ာဟာ၊ rolling အေၿခအေနၿဖင္႔၊ ဘယ္နဲ႔ညာ port and starboard လူးလိမ္႔၊ ေမာင္းနွင္စဥ္၊ wight influence မွတဆင္႔၊ "rolling error" ေပါါေပါက္တတ္သလို၊ သေဘ္ာရဲ႕ lateral acceleration ေႀကာင္႔လည္း၊ "rolling error" ၿဖစ္ေပါါတတ္ပါတယ္။ wight influence ကို၊ ေလၽွာ႔ခၽနိဳင္ရန္၊ sensitive element ကို၊ viscous fluid အသံုးၿပဳၿပီး၊ gravity pendulum အၿဖစ္၊ ထည္႔သြင္း၊ 'ၿမွဳတ္နံွ' ထားႀကပါတယ္။
သေဘ္ာရဲ႕ speed နဲ႔၊ ဦးတည္လမ္းေႀကာင္း၊ heading တို႔ကို၊ rapid changes အၿဖစ္၊ တိုေတာင္းတဲ႔၊ အခၽိန္ကာလအတြင္း၊ အႀကိမ္ႀကိမ္၊ ေၿပာင္းလဲတဲ႔အခါ၊ "manoeuvring (ballistic) error" ေပါါေပါက္တတ္၊ ပါတယ္။ sensitive element ရဲ႕၊ gravity control ဟာ၊ ဗဟို 'ဆြဲအား' ဆံုမွတ္ centre of gravity မွ၊ 'ေသြဖီ' သြားတဲ႔အတြက္၊ "ballistic error" ေပါါေပါက္ၿခင္း၊ ၿဖစ္ပါတယ္။
"latitude error" ဟာ၊ magnitude နဲ႔၊ earth’s rotation တို႔ၿဖင္႔၊ တိုက္ရိုက္၊ ဆက္နြယ္ေန ပါတယ္။ ကမာၻႀကီးရဲ႕၊ လည္ပတ္မွဳ earth’s rotation ဟာ၊ အလယ္ဗဟို၊ earth spin တည္ရိွရာ၊ အီေကြတာေဒသ၊ equator area တဝိုက္မွာ၊ linear speed ၿဖင္႔၊ တည္ရိွေနပါတယ္။
gyro compass ဟာ၊ true north အၿဖစ္၊ ခၽိန္ညိွထားတဲ႔၊ sensitive element ၿဖစ္တဲ႔အတြက္ ကမာၻႀကီးရဲ႕၊ အလၽွားလိုက္၊ longitude မၽွဥ္းေတြနဲ႔၊ အၿပိဳင္၊ သေဘ္ာေမာင္းနွင္ရာမွာ၊ latitude error ၿဖစ္ေပါါၿခင္း၊ 'မရိွ' ေပမယ္႔၊ ေဒါင္လိုက္ latitude မၽွဥ္းေတြနဲ႔၊ အၿပိဳင္၊ ေမာင္းနွင္တဲ႔၊ အခါမွာေတာ႔၊ လည္ပတ္ေနတဲ႔၊ ကမာၻႀကီးရဲ႕၊ အလယ္ဗဟို၊ earth spin နဲ႔၊ 'ေဝးကြာ' သြားၿပီး၊ polar area ေတြနဲ႔၊ 'နီးကပ္' လာၿခင္းေႀကာင္႔၊ latitude error ေပါါေပါက္တတ္ပါတယ္။
နည္းပညာေတြ၊ တိုးတက္၊ လာတာနဲ႔အမၽွ၊ GPS system အပါအဝင္၊ direction finder အစရိွတဲ႔၊ အၿခား navigational aids ေတြကို၊ gyro compass နဲ႔၊ တြဲဖက္၊ အသံုးၿပဳလာႀကၿပီး၊ data အခၽက္အလက္ေတြ၊ ေပးသြင္းကာ၊ corrective action ၿဖင္႔၊ errors ေတြကို၊ 'ေလၽွာ႔ခၽ' လာနိဳင္ေႀကာင္း၊ ေဖာ္ၿပလိုက္ပါတယ္။
Comments